fil vakası

Kâbe'yi Yikmak Üzere Büyük Bir Orduyla Gelen Yemen Valisi Ebrehe'nin Ordusuna Saldiran Kuslar.

ebâbil, Arapça'da "bölükler, Sürü, Sürüler" Demektir. Kelime, Kur'ân-i Kerim'de Fil Sûresinin Üçüncü âyetinde Geçmektedir. Fil Sûresinde Olay Söyle Anlatilmaktadir: "görmedin Mi Rabbin Fil Sahiplerine Ne Yapti? Onlarin Tuzaklarini Bosa Çikarmadi Mi? Üstlerine Sürü Sürü Kuslar Gönderdi. Onlara Çamurdan Sertlesmis Taslar Atiyorlardi. Nihâyet Onlari Yenilmis Ekin Yapragi Gibi Yapti." (el-fil, 1ı5/1-5).

bu Olay Hz. Peygamber'in Dogdugu Yil Olmus Ve Orduda Bulunan Fil/fillerden Dolayi Araplar Arasinda "fil Vak'asi", Geçtigi Yil İse "fil Yili" Olarak Meshur Olmustur. Olay Kaynaklarda Söyle Zikredilmektedir:

habesistan Krali Necâsi Ashame'nin, Yemen'e Hükümdar Tâyin Ettigi Ebrehe B. Sabbah El-esrem, Mekke'ye Giden Kervan Ve Kâbe Ziyaretçilerini Çekmek Ve San'a Sehrini Ticaret Merkezi Haline Getirmek Üzere Burada Kulleys Veya Kalis Denilen Bir Tapinak (kilise) Yaptirdi. Ancak Tapinaga Gelen Olmadigi Gibi Fukaym Kabilesine Mensup Bir Arap Veya Bir Grup Arap Kiliseye Girerek Pislediler. Bunu Ögrenen Ebrehe Çok Kizdi Ve Kâbe'yi Yikacagina Yemin Etti. Büyük Bir Ordu Ve Gayet İri Cüsseli "mamud" Adli Fili Önde Oldugu Halde Mekke'ye Yöneldi. M.s. 57ı Veya 571 Yilinda Altmis Bin Asker Ve On Yahut Dokuz Fille Yola Çikti. (ıbnü'l-esir, El-kâmil Fi't Târih, Nsr: Tornberg, Beyrut 1965, I, 442).

ebrehe Yolda Yemen Krali Zû Neferi Bozguna Ugratti, Ardindan Has'amlilari Yendi Ve Bunlarin Nufeyl B. Nubeyb Adindaki Liderinin Hayatini Bagislayarak Kendisine Mekke'ye Gidiste Rehber Yapti. Taif'teyken Sakif'liler Tanrilari Lât'i Korumak Ugruna Ebrehe İle İsbirligine Yanasip Ebû Regal'i Ona Rehber Olarak Verdiler. Ebrehe'nin Fillerin Destegindeki Muazzam Ordusunun Karsisinda Hiçbir Ordu Dayanamadi Ve Kureys'liler Bu Gelise Bakarak Kâbe'nin Yikilacagina Kesin Olarak İnanmaya Basladilar.

abdülmuttalibin Ebrehe İle Görüsmesi

mekke Yakininda Mugammes Denilen Yerde Ebrehe Ordusu Çadirlarini Kurdu Ve Çevredeki Mekke'lilere âit Develeri Yagmaladilar. Burada, Ebû Regal Öldü. Develerin İçinde Abdülmuttalib'in De İki Yüz Devesi Vardi. Ebrehe'nin Elçisi Hinata El-himyeri Mekke'ye Giderek Kureys'lilerin İleri Gelenleriyle Görüstü Ve "kâbe'yi Tavaf Etmeyi Biraktiklari Takdirde Onlara Saldirmayacaklarini" Söyledi. Onlara Sadece Kâbe'yi Yikmak İçin Geldiklerini, Kendileri İle Savasmayacaklarini Bildirdi (ıbnü'l-esir, A.g.e., S.443).

abdülmuttalib, "biz Onunla Savasmak İstemiyoruz, Buna Gücümüz De Yetmez. Orasi Beytullah'tir, Eger Korursa O (Allah ) Harem'i Korur" Dedi; Develerini Görüsmek Üzere Ebrehe'nin Yanina Vardi. Abdülmuttalib'e İyi Davranan Ve Önce Onu Takdirle Karsilayan Ebrehe, Abdülmuttalib Develerini İsteyince Söyle Dedi: "seni İlk Gördügümde Gözüme Büyük Bir Sahsiyet Olarak Görünmüstün. Ama Sen Kâbe'nin Korunmasini İsteyecegin Yerde Develerinin Pesine Düsünce Gözümden Düstün." Abdülmuttalib, "ben Develerin Sahibiyim. Kâbe'nin De Sahibi Var, O Onu Korur" Dedi.

abdülmuttalib Develerini Alip Kureys'lilerin Yanina Döndü, Onlara Olup Biteni Anlatti Ve Hepsi, Muhtemel Bir Katliâma Karsi Mekke'den Ayrilip Daglara Çekildiler.

fillerin Yere Cökmesi

sabaha Karsi Ebrehe, Mekke'ye İlerledi. Mamud Denilen Büyük Fil, Sehre Yaklâsinca Yere Çöküverdi; Kalkmasi İçin Çok Ugrastiklari Halde Kalkmadi. Öteki Fillerin De, Kâbe Yönünde Sürüldüklerinde Yere Çöktükleri, Baska Bir Yöne Yöneltildiklerinde Kosarak Kaçmaya Çalistiklari Görüldü. Bu Mucizeyi Olayin Sihhati Hz. Peygamber (s.a.s.)'in Kusva Adli Devesinin Mekke Yakinlarinda Çökmesi Olayinda, Nebi (s.a.s.)'in Söyledigi Sözlerle Sâbit Olmustur: Devesi Çökünce Rasûlullah'in Ashâbi, "deve Çöktü" Dediginde, Rasûlullah; "hayir, Kusva Çökmedi, Yalniz Onu 'fili Engelleyen' Engelledi" Buyurmustur. Buhâri Ve Müslim'de, Rasûlullah (s.a.s.)'in Mekke'nin Fethi Günü Söyle Dedigi Nakledilmektedir: "yüce Allah Filleri Mekke'ye Girmekten Alikoydu. Ama Rasûlünü Ve Mü'minleri Oraya Gönderdi. Dün Oldugu Gibi Bugün De Oranin Hürmeti İâde Olmustur. Dikkat Edin, Hazir Olan Olmayana Bildirsin. "

kuslarn Ebrehe Ordusuna Saldirmasi

ebrehe Ordusu Mekke'ye Girerken Deniz Tarafindan, Dahâ Önce O Bölgede Hiç Görülmemis, Kirlangica Benzer Kus Sürüleri Bir Anda Ortaya Çikarak Ebrehe Ordusuna Saldirdilar. Gaga Ve Pençelerinde Tasidiklari Taslari Ve Çamurdan Balçiklari Askerlerin Üzerine Biraktiklarinda Onlar, Kurumus, Paramparça Olmus Agaç Yapraklari Gibi Dagildilar. Rehberleri Nufeyl Kaçti, Askerler Kus Saldirisinda Telef Olup Feci Sekilde Öldüler; Yolda Kalanlar, Geriye Dönenler De Helâk Oldular. Mekke'liler Bu Mucizeyi Daglardan Seyrederken Allah'in İrâdesi Karsisinda Hayret Ve Dehset İçindeydiler. Ebrehe, Bu Saldirida Etleri Parçalanmis, Çürümüs Halde San'aya Dönerken, Hasm Kabilesinin Yasadigi Bölgede Gögsü İkiye Yarilarak Acikli Sekilde Öldü (kadi Beydâvî, Envârü't-tenzil, Fil Sûresi Tefsiri).

kuslar Ve Attiklari Taslar Hakkinda Çesitli Rivâyetler Vardir. Bu Olay Rasûlullah'in Dünyaya Geldigi Yilda Vukû Buldugundan, Peygamberimizin İlk Mucizelerinden Sayilmistir. Muhammed B. Ishak Ve Ikrime O Yil Çiçek Hastaliginin Mekke'de Yayginlastigini Söylemislerdir. Muhammed Abduh (v. 19ı5) Bu Rivâyetlerden Hareketle Kur'ân'da Geçen "tayran Ebâbile" İfâdesiyle Kastedilenin "sinekler" Oldugunu Ayaklarinda Salgin Hastalik Mikrobu Tasiyan Sinek Sürülerini Allah'in, Ebrehe Ordusuna Musallat Kildigini Belirtmektedir. Yeryüzünün En İhtisamli Ordusu Ve Hayvanlari (filleri) İle Gelen Ebrehe Ve Ordusunu Allah, Bir İbret Olsun Diye Gözle Görülemeyen Küçük Canlilarla Mikroplarla Helâk Etmistir. Bu Görüsü Yukarida Zikrettigimiz Gibi Daha Önce İlk Siyercilerden Muhammed B. Ishak Da Kaydetmistir.

bu Tefsirde Önemli Olan Husus; Muhammed Abduh, Resid Riza, Ve Diger Bazi Müfessirlerin, Allah'in, Olaganüstü, Fevkalâde, Harikulâde Mucizesi İle Bu Allah Düsmani Orduyu Helâk Edisini Dile Getirmeleridir. Tefsirlerde Kuslarin Mâhiyeti Hakkinda Degisik Görüsler Bulunmaktadir. Ibn Abbas İle Dahhak, Ebâbil'i "birbiri Arkasindan Gelenler" Diye Yorumlamislardir. Hasan-i Basri İle Katâde, "çok" Mânâsina; Ibn Zeyd "çesitli, Sagdan Soldan Gelenler" Mânâsina; Mücâhid, "toplu Halde Arka Arkaya Gelen" Mânâsina Geldigini Söylemislerdir. Kuslarin, Bölük Bölük, Karisik Türde Olduklari Anlasilmaktadir. Rivâyetlerde Kuslar; Kirlangica, Keklige, Sigirciga, Yarasaya, Hatta "zümrüdü Anka"ya Benzetilmektedir .

"siccil" Kelimesi, Tas Ve Çamur Demektir. Yahut, Çamurla Sivanmis Tas Anlamina Gelir. "asf" Kelimesi, Agaç Yapragi Anlamina Gelir. Haserelerin Agaç Yapragini Yiyip Ufalttiklarinda Yaprak Yenik Yenik Hale Gelir Ki, Sûrede Anlatilmak İstenen Budur.

sûrenin Anlami; Allah'in, Kâbe'nin Müdafaasini Müsriklere Birakmadigini, Saldirganlari Alisilmadik Sekilde Helâk Ettigini Bize Anlatmaktadir.

olayin Gerceklestigi Yer

fil Olayi, Müzdelife Ve Mina Arasindaki Muhassab Vadisi Arasinda Bulunan Muassib'da Meydana Gelmistir. Müslim İle Ebû Dâvûd, Câbir'den Rivâyetle Onun Söyle Dedigini Yazarlar: "rasûlullah Müzdelife'den Mina'ya Hareket Ettigi Zaman Muassib Vadisin De Hizlanmisti." Imam Nevevî Bunu Söyle İzah Etmistir: "ashâb-i Fil Olayi Burada Cereyan Etmistir. Onun İçin, Sünnet Olan, Hacilarin Buradan Hizla Geçmesidir" (mevdûdî, Tefhimul Kur'an Trc: Muhammed Han Kayani Ve Digerleri, Istanbul 1988, Vıı, 238)

ımam Mâlik De Hz. Peygamber'den, "müzdelife Durma Yeridir, Ama Muassib Vadisinde Durulmamalidir" Hadisini Nakleder.

müsrik Kureyslileri Bu Olay O Kadar Etkilemistir Ki, Üç Yüz Altmistan Fazla Kâbe Putunu Unutup Yedi Yahut On Sene Allah'a Tapmislardir. Fil Sûresin De Allah, Ashâb-i Fil'in Aci âkibetinin Fecâatine Sadece Ana Hatlariyla Deginmis Ve Müsriklere, Hz. Muhammed (s.a.s.)'in Dâvetine Karsi Çiktiklarinda, Onlarin Baslarina Gelebilecek Acikli Azabi Hatirlatmistir.